Antarktika’nın dev buzdağı A23a, Güney Atlantik Okyanusu’ndaki Güney Georgia Adası yakınlarında hızla parçalanıyor. İngiliz Antarktika Araştırması (BAS) uzmanları, 1986’da kıtadan ayrılan buzulun mayıs ayından bu yana kütlesinin yaklaşık %80’ini kaybettiğini bildirdi.
MEGABERG’İN ÇÖKÜŞÜ
“Megaberg” olarak da adlandırılan A23a, Güney Georgia Adası etrafında saat yönünün tersine hareket eden güçlü bir akıntıya kapıldıktan sonra hızla dağılmaya başladı. BAS’tan kutup oşinografı Andrew Meijers, buzulun, Güney Antarktika Çevresel Akım Cephesi (SACCF) adı verilen bu güçlü akıntıya yakalandığını ve tamamen parçalanmadan önce adanın kuzeydoğusuna doğru sürükleneceğini belirtti.
38 YILLIK YOLCULUK
“Buzdağları kraliçesi” lakaplı A23a, 1986’da Antarktika’daki Filchner-Ronne Buz Sahanlığı’ndan koptu. Dev buzul, kopar kopmaz Weddell Denizi’ndeki deniz tabanına oturarak 30 yıldan fazla bir süre hareketsiz kaldı. Bu süre boyunca dünyanın en büyük buzulu unvanını elinde tutan A23a, bu unvanı kısa süreliğine 2017-2020 arasında A68 ve 2021’de A76 buzullarına kaptırdı.
Buzul, 2020’de muhtemelen onu deniz tabanına bağlayan buzun erimesiyle yeniden hareket etti. Ancak bu sefer de sualtı bir dağın neden olduğu dönen bir girdap (Taylor sütunu) içinde sıkışıp kaldı. A23a, Aralık 2024’te bu girdaptan kurtuldu ve Ocak 2024’te Güney Georgia Adası’na doğru ilerlediği haberleri yapıldı.
TAHTINI KAYBETTİ
Ocak ayında neredeyse 1,1 trilyon ton ağırlığında ve 3.672 kilometrekare büyüklüğünde olan A23a, sadece sekiz ay içinde boyutunun beşte birine indi ve şu an yaklaşık 1.700 kilometrekarelik ölçüsüyle artık dünyanın en büyük buzulu değil. Meijers, “Buzul hızla parçalanıyor ve her biri ABD Ulusal Buz Merkezi tarafından takip edilebilecek büyüklükte olan çok büyük parçalar koparıyor” dedi.
YENİ KRAL: D15A
A23a’nın dünyanın en büyük buzulu unvanını, Antarktika’daki Avustralya Davis araştırma istasyonu yakınlarında bulunan ve yaklaşık 3.000 kilometrekare büyüklüğündeki D15a buzuluna devrettiği açıklandı. Uzmanlar, A23a’nın önümüzdeki haftalarda parçalanmaya devam ederek listede daha da aşağılara düşeceğini ve nihayetinde takip edilemeyecek kadar küçük parçalara ayrılacağını ifade ediyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE BAĞLANTI
BAS sözcüleri, iklim değişikliği nedeniyle gelecekte Güney Georgia Adası sularında daha fazla büyük buzulun görülebileceğini belirtiyor. Meijers, küresel ısınma nedeniyle daha fazla megaberg oluşup oluşmayacağını söylemek için henüz yeterli veri olmadığını, ancak Antarktika’dan kopan buzul sayısının arttığını vurguladı. Antarktika’nın ısınmaya karşı son derece savunmasız olduğu ve bilim insanlarının kıtanın doğal döngülerinde şimdiden dramatik değişiklikler gözlemlediği kaydediliyor.